Орчин үед өндөр хөгжилтэй улс оронд амьдралын уламжлалт хэв маягаас илүүтэйгээр цаг хугацааг хэмнэсэн, хүний эрүүл мэндэд ашиг тустай, эдийн засгийн хэмнэлттэй, экологийн хувьд цэвэр, хүний оролцоог хялбаршуулсан ухаалаг, дэвшилтэт технологийг түлхүү сонгон хэрэглэх болсон. Эрчим хүч, дулаан үйлдвэрлэхдээ ч мөн ялгаагүй хийн түлшний ухаалаг технологийг дэлхийн өндөр хөгжилтэй улс орнуудад ашиглаж байна.
 
          Хийн түлшний ухаалаг технологи гэдэг нь тухайн оршин суугаа уламжлалт болон орчин үеийн сууц, дэд бүтэцтэй эсэхээс үл хамааран тэдгээрийг хийн хангамжийн нэгдсэн эсвэл бие даасан системээр буюу хийн шугам хоолойгоор дамжуулан эрчим хүч, дулааны эрэлт, хэрэгцээг хангахыг хэлнэ.
 
         Өнөөдөр Монгол Улсын хэмжээнд хийн түлшний төлөвлөлттэй нэг ч барилга байхгүй бөгөөд орон сууцны болон олон давхар барилгуудыг хийн түлшээр хэрхэн, яаж хангах тухай асуудал өнөөдрийг хүртэл тодорхойгүй хэвээр. Одоогийн манай улсад ашиглаж буй эрчим хүч, дулааны уламжлалт эх үүсвэр нь байгаль орчинд сөрөг нөлөөтэй. Тодруулбал эрчим хүч, дулааныг үйлдвэрлэж хэрэглэгчдэд түгээхдээ асар их үргүй зардал гаргадаг төдийгүй хатуу түлшийг ихээр хэрэглэж, байгаль орчныг доройтуулж, цаашлаад агаар, хөрс, усны бохирдлын нэгэн гол шалтгаан болсоор байна. Тэгвэл дэлхийн өндөр хөгжилтэй улс орнуудад ашиглаж буй хийн түлшний ухаалаг технологи яагаад манай улсад нутагшиж, Монголын хөрсөн дээр буухгүй байна вэ.
 
         Асуултын хариулт маш энгийн. Манай улсын барилгын болон хийн түлшний салбарт одоо мөрдөгдөж буй норм, дүрэм, журмууд нь хоорондоо уялдаа холбоогүй, хийн түлшний ухаалаг технологийг нэвтрүүлэх талаар эрх зүйн зохицуулалт огт байхгүй, хатуухан хэлэхэд төрийн бодлого тодорхойлдог сайд, дарга нар гадаадад зорчихдоо байнга л харж, үзэж, хэрэглэдэг атлаа “Монголд үүнийг нутагшуулж, агаарын бохирдлоосоо салчихъя” гэсэн сэтгэл зүрх, бодол байхгүй байгаатай шууд холбоотой.
 
Улмаар хийн түлшний төлөвлөлтгүй барилгад үйл ажиллагаа явуулж буй нийтийн хоолны болон бусад үйлдвэрлэлийн газрууд ил, далд хэлбэрээр баллонтой хийгээр хэрэглээгээ хангаж, өөрсдөдөө болон бусдад эрсдэл дагуулж буй нь нууц биш юм. Зөвхөн Улаанбаатар хотод л гэхэд нийтийн хоолны үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх зөвшөөрөлтэй 2600 гаруй цэг, орон сууцны хороололд оршин сууж байгаа 160 гаруй мянган өрх /энэ нь нийт өрхийн 40.2 хувийг эзэлдэг/-ийн ихэнх нь “Орон сууцны 2-оос дээш давхар бүхий барилга дотор хийн баллон байрлуулахыг хориглоно” /Хийн хангамжийн БНбД 42-01-04-ийн 9 дүгээр бүлгийн 9.49/ гэсэн заалтыг зөрчиж баллонтой хийгээр хэрэглээгээ хангаж буй. Энэхүү нөхцөл байдал даамжирч байгаа нь барилгын болон хийн түлшний салбарт том эрсдэлийг дагуулсаар байна.         
 
        Тиймээс Монгол Улсын Засгийн Газрын 2009 оны 204 дүгээр тогтоолоор батлагдсан “Барилга байгууламжийн зураг төсөл боловсруулах, зөвшилцөх, магадлал хийх” дүрэмд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, орон сууцны болон олон давхар үйлчилгээний зориулалттай барилгад хийн хангамжийн систем төлөвлөгдсөн байх шаардлагыг тавих нь зүйтэй.

Нэгэнт баригдсан барилгад хийн хангамжийн систем суурилуулах нь нэлээд хүндрэлтэй. Орон сууцны барилгууд, үйлчилгээний зориулалттай олон давхар барилгууд хийн хангамжийн зураг төсөлгүй, төлөвлөлтгүй, хийн шугам хоолой хаагуур, хэрхэн яаж байрлах, дамжин өнгөрөх талаар зориулалтын бүтээц, хийцгүйгээр ашиглалтад орсон барилгад хожуу хийн түлшний систем суурилуулахад хана, таазыг нь өрөмдөж цоолох, шугам хоолойг явуулах орон зайг бий болгохоос авахуулаад барилгын хийц, бүтээцийг өөрчлөх шаардлага гарч, цаашлаад барилгын ашиглалтын хугацаа, аюулгүй байдалд эрсдэл дагуулахаар байгаа юм. Хэрэв амины орон сууц болон олон давхар барилгуудын зураг төсөлд хийн хангамжийн системийг төлөвлөдөг болчихвол барилгын гадна ба дотор тавигдах хийн шугам хоолой, түүнд хамаарах барилга, байгууламж, тоног төхөөрөмж, тоноглолууд, хийн хангамжийн системийн бүрэлдэхүүн зэргийг одоо мөрдөгдөж буй “Хийн хангамж БНбД 42-01-04”-ээр зохицуулсан байдаг тул угсралт, суурилуулалтыг гүйцэтгэхэд асуудал гарахгүй.
 
         Өнгөрсөн хугацаанд бид олон арван тэрбум төгрөгийг агаарын бохирдол нэрийдлээр зарцуулсан. Харин дээрх норм ба дүрмийн нэмэлт өөрчлөлтийг хийснээр богино хугацаанд, бага хөрөнгөөр агаарын бохирдлыг бууруулах бүрэн боломжтой. Иймд барилгын зураг төслийг хийхдээ л хийн хангамжийн системийг анхнаас нь төлөвлөдөг байх зохицуулалтыг Барилга, Хот Байгуулалтын Яам, Барилгын Хөгжлийн Төв, Нийслэлийн Хот төлөвлөлт, ерөнхий төлөвлөгөөний газар зэрэг төрийн байгууллагууд, төрийн бус мэргэжлийн байгууллагуудтайгаа хамтран хийх хэрэгтэй байна. Ингэж байж бид хийн хангамжийн систем төлөвлөгдсөн орон сууцтай, үйлчилгээний зориулалттай олон давхар барилгуудтай болж, улмаар айх аюулгүй, ухаалаг технологийг нэвтрүүлж, дэлхийтэй хөл нийлүүлж чадна. Нөгөөтээгүүр иргэд, олон нийт эрчим хүч, дулаанд зарцуулдаг байсан үргүй зардал, цаг хугацааг хэмнэх, одоо ашиглаж буй эрчим хүч, дулааны дэд бүтцийн ачааллыг бууруулах, эрүүл аюулгүй орчныг бүрдүүлэх, нэн тулгамдаж буй агаарын бохирдлыг бууруулах бодит шийдэл болох юм.         
 
          Барилгын компаниуд ч энэ төрлийн хэрэглэгчийн эрэлт, хэрэгцээнд нийцсэн ухаалаг инженерийн дэд бүтэцтэй, шинэ бүтээгдэхүүн /орон сууц/ үйлдвэрлэдэг болно. Өөрөөр хэлбэл, дэлхийн жишигт нийцсэн тав тух, цогц инженерийн шийдэлтэй, хэрэглэгч буюу оршин суугч эрчим хүч, дулааны хэрэглээгээ ухаалгаар зохицуулах боломжтой болох төдийгүй ийм орон сууц тэдэнд таалагдах нь гарцаагүй. Эцэст нь барилгын салбарынхан, холбогдох төрийн байгууллага, албан тушаалтнуудад “Зах зээлд шинэ соёл, ухаалаг хэрэглээг бий болгох, хөгжлийн бодит гарцыг нээгээч ээ” хэмээн уриалж байна.