Энэ жил Монгол улсад Нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний салбар үүсч хөгжсөний 85 жилийн ойн баяр тохиож буй. Өдгөө 150 гаруй байгууллагын 7500 гаруй ажилтан энэ салбарт ажиллаж, 500 мянга орчим хэрэглэгчдэд  ус, дулаан, цахилгаан хангамжийн үйлчилгээг хоногийн 24 цагаар үзүүлдэг. Энэ салбарын нэг хэсэг болох ус, дулаан шугам сүлжээний асуудлаар тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам, гарцын талаар холбогдох мэргэжилтэнтэй ярилцлаа.



ОСНААУГ-ын Техник бодлогын хэлтсийн ахлах инженер Ж.Пүрэвжамц

-Өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын явц ямар байгаа вэ?

Орон сууц нийтийн аж ахуйн удирдах газар /ОСНААУГ/ нь өнөөдрийн байдлаар их засвараар 101 нэр төрлийн ажлыг 100 хувийн гүйцэтгэлтэй, урсгал засварын 300 нэр төрлийн ажлыг 90 хувь, өвөлжилтийн бэлтгэл ажил системийн хэмжээнд дунджаар 95 хувийн биелэлттэй хийсэн байна. ОСНААУГ нийслэлийн орон сууцны 60-70 хувийг буюу 1609 орон сууц, 47 сургууль, 106 цэцэрлэгийн барилгын халаалт, дулааны асуудлыг хариуцдаг. Одоогоор эдгээр нийслэлийн өмчид бүртгэлтэй 1609 орон сууцнаас 1563 байрны халаалт залгагдсан. Харин “Толгойт 88” гэгдэх хуучин цэргийн хотхоны ойролцоох Дангийн есөн байрны гадна шугам гэмтэлтэй, харьяа “Хэрэглэгчдэд үйлчлэх төв 16” дээр 12 сая төгрөгийн өртэй учраас халаалт холбогдоогүй. Бусад орон сууц нь төрийн болон хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжийн өмч байдаг. Эдгээр нь гэрээний дагуу 10 сарын нэгнээс дулаан авдаг.



-Нийтийн аж ахуйн салбарын хүрээнд бэрхшээлтэй зүйл юу байна вэ? Тэдгээрийг шийдвэрлэх арга замын талаар?

Нийслэлийн өмчит 1609 байрны 513 буюу 30 хувийг хуучны угсармал орон сууц бүрдүүлдэг бол халаалтын улиралд дунджаар 3000 гаруй дуудлага ирдэг. Энэ дуудлагын 60-70 хувийг эдгээр хуучны орон сууц эзэлж байна. Өөрөөр хэлбэл, орон сууцны барилгын 30 хувийг эзэлдэг мөртлөө халаалтын дуудлагын 60-70 хувийг дангаараа эзэлж байгаа юм. Иймээс нэн түрүүнд хуучны угсармал орон сууцны барилгыг дулаалах шаардлагатай. Үүнтэй холбоотойгоор Новосибирскийн Захирагчийн ажлын алба болон БХБЯ-наас угсармал орон сууцны барилгыг дулаалж, дулаан алдагдлыг бууруулах төсөл хэрэгжихээр анхан шатны бэлтгэл ажил хийгдэж байна.

Мөн зам засвартай холбоотой асуудал бий. Замын өргөтгөл, шинэчлэл, гол замуудын өөрчлөлт зэргийг хийхдээ замын доогуур байгаа инженерийн шугам сүлжээний шинэчлэлтийн ажлыг хийдэггүй, орхигдуулдаг. Дараа нь зам доогуур байгаа шугам хоолой хагарч, гэмтэл гарахаар засварласан замыг нь эвдэх шаардлага тулгардаг. Тухайн замыг сэргээх, засах зардал нь төсөвт суулгагддаггүйгээс шороогоор хучаад орхих жишээтэй.



Түүнчлэн орон сууцны халаалт дөрвөн үе шат дамжиж эцсийн хэрэглэгчдэдээ хүрдэг. Станцаас гаргадаг шугам хоолой, холбогдох хэрэгсэл нь төрийн өмч, ус, дулаан дамжуулах төвөөс орон сууц хүртэлх шугам хоолой нь нийслэлийн өмч /ОСНААУГ нь нийслэлийн өмч/, орон сууц доторх нь сууц өмчлөгчид болон иргэд хоорондын дундын өмч, эцэстээ хэрэглэгчийн өмчийн байр нь доторх нь хувийн өмч болдог. Үндсэндээ төрийн, нийслэлийн, дундын, хувийн гэсэн дөрвөн өмч дамжиж иргэнд халаалт очдог. Өмчлөгч нь олон байх тусам засвар үйлчилгээ хийхэд хүндрэлтэй, оршин суугчид ч үүнийг ойлгодоггүй. Орон сууцны доторх шугам хоолой нь миний өмч, үүнийгээ солиулъя гэсэн ойлголт байдаггүй. ОСНААУГ биднээс халаалт, халуун усны мөнгө авч байгаа учраас энэ шугамыг сольж өгөх үүрэгтэй гэж ойлгоод байдаг. Гэтэл Орон сууцны тухай хуулинд “дундын өмч” гээд заасан тул бид солих боломжгүй. Зөвхөн нийслэлийн өмчид бүртгэгдсэн шугам сүлжээ, тоног төхөөрөмжид засвар, үйлчилгээ хийх эрхтэй. Дундын болон хувийн өмчийг засварлах эрхгүй. Харин мэргэжлийн байгууллагын хувьд засварлах шаардлагатай зүйлсийг мэдэгдэж, шийдвэрлүүлэх шаардлагыг тавьдаг. Гэхдээ иргэд тавьсан шаардлагыг хүлээж авахдаа тааруу. Нийтийн эзэмшлийн орон сууцанд амьдарч байгаагаа ойлгохгүй байна шүү дээ. Тухайлбал, 9 айлын босоо шугам бөглөрөхөд дээд талын 2 айл хэвийн халдаг бол солихгүй гэдэг. Доод нэг, хоёр давхрын айл нь халахгүй байна, солиулмаар байна гээд байдаг. Энэ тал дээр Сууц өмчлөгчдийн холбоо нь бодит байдлыг болон хууль эрхзүйн хүрээнд танилцуулж, ойлгуулах шаардлагатай.

Энэ жил нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар 3 тэрбум орчим төгрөгийн инженерийн шугам сүлжээтэй холбоотой засварыг хийсэн. Ер нь Улаанбаатар дахь нийт шугам сүлжээний 20 хувийг 1952-1960-аад оны шугам эзэлдэг. Шугам сүлжээний баталгаат хугацаа 25 жил байдаг. 1990 оноос хойш 2000 онд сольж байсан шугам сүлжээг солих болсон гэсэн үг.


-Танай байгууллагатай ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг хувийн орон сууцны конторуудын тухайд?

Шугам сүлжээний 30-40 хувийг хувийн орон сууцны конторууд хариуцдаг. Орон сууц бариад нийслэлийн өмчид бүртгүүлж өгөх байтал хувийн орон сууцанд өгчхөөд байна. Хэдэн жилийн дараа байр нь муудаад ирвэл бид үйлчилгээ явуулах эрх байхгүй боллоо, үйлчилгээ үзүүлж чадахгүй гэсэн тохиолдолд нийслэлийн оршин суугчид амьдарч байгаа гэсэн утгаараа шууд манай байгууллагат ирдэг. Үүн дээр хүн томилон ажиллуулахад хүндрэлтэй байдаг.
2016 онд ОСНААУГ шинээр 130 ширхэг дулааны тоолуур худалдан авсан. Тэгэхээр Улаанбаатар дулааны шугам сүлжээ, ОСНААУГ-ын хооронд задгай хэрэглэгч гэдэг ойлголт байхгүй болсон. Бүгд бөөний тарифаар, тоолуураар тооцож байна.

-Иргэдэд усны зөв хэрэглээг сурталчлах, цэвэр усыг хайрлан хамгаалах талаар ямар ажил зохион байгуулж байна?

Манайхаас усны хэрэглээг хэмнэх тал дээр үе шаттайгаар хэд хэдэн арга хэмжээг авч байгаа. Үүний үр дүнд энэ долдугаар сарын байдлаар нэг хүний хоногийн усны хэрэглээг 130 литрт оруулсан. Үүн дээр даралт тохируулах хаалт, хэт өндөр даралттай хэсэг дээр даралт бууруулах хаалт тавьж байна. Мөн усны нээлттэй хаалганы өдөрлөгийг жил бүрийн намар, хаврын улиралд зохион байгуулж, усны зөв зохистой хэрэглээг сурталчлан, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр танилцуулга хийдэг. 
 

ОСНААУГ-ын хэмжээнд нэг хүний усны хоногийн дундаж хэрэглээг жилээр харьцуулсан график



ОСНААУГ-ын хэмжээнд 2016 оны нэг хүний усны хоногийн дундаж хэрэглээг сараар харьцуулсан график