Нийтийн аж ахуйн салбарт хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй байна
Монгол Улсад нийтийн аж ахуйн салбар үүсч хөгжсөний 85 жилийн ой тохиож байна. Тус салбарын ойн баярын хүрээнд болон Азийн Хөгжлийн банк-Монгол Улсын түншлэлийн 25 жилийн ойг тохиолдуулан “Барилга, Нийтийн аж ахуйн салбарын хөрөнгө оруулалтын өнөөгийн байдал, цаашдын чиг хандлага” сэдэвт чуулга уулзалт боллоо. Чуулга уулзалтыг Барилга хот байгуулалтын яам Азийн хөгжлийн банкны Монгол дахь Суурин төлөөлөгчийн газартай хамтран зохион байгуулсан бөгөөд УИХ, Засгийн газрын гишүүд, гадаадын элчин сайдын яам олон улсын хандивлагч байгууллагууд, аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нар, орон нутгийн барилгын асуудал эрхэлсэн төрийн байгууллагууд барилга орон сууц нийтийн аж ахуйн байгууллагууд, төрийн бус мэргэжлийн байгууллагаас нийт 250 гаруй төлөөлөгч оролцсон юм.
Хэлэлцсэн асуудалд тухайлбал, Монгол Улсын ногоон хөгжлийн бодлого, Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал, Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр зэрэг бодлогын баримт бичгүүдэд барилга, нийтийн аж ахуйн салбарын хөрөнгө оруулалтын талаар тусгагдсан зорилт, салбарын хөгжлийн чиг хандлага, хөрөнгө оруулалтын хэрэгцээ, шаардлага зэргийн тухайд нээлттэй ярилцав.
Эрдэнэт төсөл Дулаан түгээх шугам сүлжээ компанийн гүйцэтгэх захирал Р.Гантулга
-Өнөөдрийн хурлын ач холбогдол, үр дүнг хэрхэн харж байна вэ?
Өнөөдрийн хурлаар салбарын төсөл хэрэгжсэн орон нутгийн туршлага, цаашид авах арга хэмжээний тухай яригдаж байна. Энэ нь бидэнд санаа, сэдэл өгсөн, цаг үеэ олсон маш их ач холбогдолтой чуулга уулзалт болж байна. Учир нь Монголын Нийтийн аж ахуйн салбарын хөгжил удааширч, хоцрогдсон. Үүнд хөрөнгө оруулалтыг хэрхэн, яаж олох, түүнийгээ юунд зарцуулах вэ гэдэг дээр газар газрын эрдэмтэд ирж, илтгэл, хэлэлцүүлэг хийж байна.
Эрдэнэтийн “Мон-2301” хэмээх төсөл нь Азийн хөгжлийн банкны дэмжлэгтэйгээр хэрэгжиж, 2014 онд ашиглалтад орсон. Улмаар гэр хорооллыг усаар хангах, нийтэд нь усан хангамжийг дээшлүүлэх асуудал бүрэн шийдэгдсэн.
“Усны судалгааны төв Монгол усны түншлэл” ТББ-ын Захирал, доктор Д.Басандорж
-Өөрийн тань тавьсан илтгэл маш сонирхолтой байлаа. Саарал ус гарган авах технологийг гарган авсан, АСЕМ-ын үеэр цэвэрлэх байгууламжийн лагийн үнэрийг дарсан гээд томоохон ажлууд хийгдсэн байна. Энэ тухайд?
Агаар, хөрс, усны бохирдлыг шийдвэрлэхэд Монголын эрдэмтэн судлаачид өөрсдөө иргэнлэг байр сууриас ажиллах ёстой. Заавал төрөөс хөрөнгө мөнгө шаардах бус бид өөрсдөө сэтгэлээрээ ажиллаад дээрх асуудлуудыг шийдвэрлэхэд оролцох хэрэгтэй. Тиймээс манай байгууллага бохир ус цэвэршүүлэх, лагын үнэр дарах тал дээр олон улсын эрдэмтэн, судлаачидтай хамтран ажиллаж, тодорхой хэмжээний үр дүнд хүрээд байна. Цаашид хотын агаарын бохирдлыг бууруулах, цэвэршүүлэхэд чиглэсэн ажлууд хийгдэж эхэлсэн. Нэг айл өрхөөс авахуулан том хэрэглэгч, байгууллагуудад саарал усыг ашиглах судалгаа хийгдсэн. Цаашид үүнд иргэд, төр засгийн оролцоо чухал болоод байна.
-Танай судалгааны ажлыг ажил хэрэг болгон байрлуулсан газар бий юу?
Гачуурын тосгонд сургууль, эмнэлэг, дотуур байр, хүүхдийн ясли, цэцэрлэг, захиргаа аж ахуйн байр зэргийн бохирдол усыг Төв цэвэрлэх байгууламж руу хүргэдэг байсан бол энэ жил тэндээ уух хэмжээнд хүртэл цэвэршүүлж байна. Учир нь энд “Хар усан тохой” гол руу бохирдол ус орж байсан учраас цэвэршүүлэх ажлыг нэвтрүүлсэн.
Манай байгууллагаас гэрээгээр усыг тань цэвэрлээд өгье гэж байгаа. Заавал тоног төхөөрөмж худалдан авч, өндөр зардал гаргах шаардлагагүй гэж байгаа. Монгол эрдэмтэн судлаачид энэ боломжийг гаргаж ирсэн, үр дүнгээ өгөөд эхэлсэн ийм ажил юм.
Азийн хөгжлийн банкны дэмжлэгтэйгээр хөдөө орон нутагт дэд бүтэц сайжирч цэвэр, бохир усны бие даасан холболт бий болсон. Түүнчлэн нийслэлийн Зүүн салаа, Хайлаастад замын шинэчлэлтийн ажил эрчимтэй явагдсан байна. Өмнөговь, Дорноговь аймгийн хилийн ойролцоо сумдад хот суурин газрын хөгжлийн төсөл хэрэгжиж, нийтийн аж ахуйн цогц үйлчилгээг хөгжүүлэх төсөл амжилттай явагдсан гээд хамтын ажиллагааны үр дүнд олон ажил өрнөжээ. Мөн 91 жилийн түүхтэй Өмнөговь аймгийн Гурван тэс суманд 1,9 км үерийн далан хийгдсэн гээд хөнгөлттэй зээлээр олон томоохон төсөл хөтөлбөр хэрэгжсэн байна.
Бүтээн байгуулалт өрнөсөн энэхүү 25 жилийн хамтын ажиллагаа цаашид ч олон жил амжилттай үргэлжилнэ гэсэн итгэл дүүрэн байгаагаа чуулганд оролцогчид ярьж байлаа. Зарим орон нутгийн төлөөлөл ч өөрсдөд тулгамдаад байгаа асуудлуудаа энэ үеэр хэлэлцсэн юм.
Хэлэлцсэн асуудалд тухайлбал, Монгол Улсын ногоон хөгжлийн бодлого, Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал, Засгийн газрын 2016-2020 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр зэрэг бодлогын баримт бичгүүдэд барилга, нийтийн аж ахуйн салбарын хөрөнгө оруулалтын талаар тусгагдсан зорилт, салбарын хөгжлийн чиг хандлага, хөрөнгө оруулалтын хэрэгцээ, шаардлага зэргийн тухайд нээлттэй ярилцав.
Эрдэнэт төсөл Дулаан түгээх шугам сүлжээ компанийн гүйцэтгэх захирал Р.Гантулга
-Өнөөдрийн хурлын ач холбогдол, үр дүнг хэрхэн харж байна вэ?
Өнөөдрийн хурлаар салбарын төсөл хэрэгжсэн орон нутгийн туршлага, цаашид авах арга хэмжээний тухай яригдаж байна. Энэ нь бидэнд санаа, сэдэл өгсөн, цаг үеэ олсон маш их ач холбогдолтой чуулга уулзалт болж байна. Учир нь Монголын Нийтийн аж ахуйн салбарын хөгжил удааширч, хоцрогдсон. Үүнд хөрөнгө оруулалтыг хэрхэн, яаж олох, түүнийгээ юунд зарцуулах вэ гэдэг дээр газар газрын эрдэмтэд ирж, илтгэл, хэлэлцүүлэг хийж байна.
Эрдэнэтийн “Мон-2301” хэмээх төсөл нь Азийн хөгжлийн банкны дэмжлэгтэйгээр хэрэгжиж, 2014 онд ашиглалтад орсон. Улмаар гэр хорооллыг усаар хангах, нийтэд нь усан хангамжийг дээшлүүлэх асуудал бүрэн шийдэгдсэн.
“Усны судалгааны төв Монгол усны түншлэл” ТББ-ын Захирал, доктор Д.Басандорж
-Өөрийн тань тавьсан илтгэл маш сонирхолтой байлаа. Саарал ус гарган авах технологийг гарган авсан, АСЕМ-ын үеэр цэвэрлэх байгууламжийн лагийн үнэрийг дарсан гээд томоохон ажлууд хийгдсэн байна. Энэ тухайд?
Агаар, хөрс, усны бохирдлыг шийдвэрлэхэд Монголын эрдэмтэн судлаачид өөрсдөө иргэнлэг байр сууриас ажиллах ёстой. Заавал төрөөс хөрөнгө мөнгө шаардах бус бид өөрсдөө сэтгэлээрээ ажиллаад дээрх асуудлуудыг шийдвэрлэхэд оролцох хэрэгтэй. Тиймээс манай байгууллага бохир ус цэвэршүүлэх, лагын үнэр дарах тал дээр олон улсын эрдэмтэн, судлаачидтай хамтран ажиллаж, тодорхой хэмжээний үр дүнд хүрээд байна. Цаашид хотын агаарын бохирдлыг бууруулах, цэвэршүүлэхэд чиглэсэн ажлууд хийгдэж эхэлсэн. Нэг айл өрхөөс авахуулан том хэрэглэгч, байгууллагуудад саарал усыг ашиглах судалгаа хийгдсэн. Цаашид үүнд иргэд, төр засгийн оролцоо чухал болоод байна.
-Танай судалгааны ажлыг ажил хэрэг болгон байрлуулсан газар бий юу?
Гачуурын тосгонд сургууль, эмнэлэг, дотуур байр, хүүхдийн ясли, цэцэрлэг, захиргаа аж ахуйн байр зэргийн бохирдол усыг Төв цэвэрлэх байгууламж руу хүргэдэг байсан бол энэ жил тэндээ уух хэмжээнд хүртэл цэвэршүүлж байна. Учир нь энд “Хар усан тохой” гол руу бохирдол ус орж байсан учраас цэвэршүүлэх ажлыг нэвтрүүлсэн.
Манай байгууллагаас гэрээгээр усыг тань цэвэрлээд өгье гэж байгаа. Заавал тоног төхөөрөмж худалдан авч, өндөр зардал гаргах шаардлагагүй гэж байгаа. Монгол эрдэмтэн судлаачид энэ боломжийг гаргаж ирсэн, үр дүнгээ өгөөд эхэлсэн ийм ажил юм.
Азийн хөгжлийн банкны дэмжлэгтэйгээр хөдөө орон нутагт дэд бүтэц сайжирч цэвэр, бохир усны бие даасан холболт бий болсон. Түүнчлэн нийслэлийн Зүүн салаа, Хайлаастад замын шинэчлэлтийн ажил эрчимтэй явагдсан байна. Өмнөговь, Дорноговь аймгийн хилийн ойролцоо сумдад хот суурин газрын хөгжлийн төсөл хэрэгжиж, нийтийн аж ахуйн цогц үйлчилгээг хөгжүүлэх төсөл амжилттай явагдсан гээд хамтын ажиллагааны үр дүнд олон ажил өрнөжээ. Мөн 91 жилийн түүхтэй Өмнөговь аймгийн Гурван тэс суманд 1,9 км үерийн далан хийгдсэн гээд хөнгөлттэй зээлээр олон томоохон төсөл хөтөлбөр хэрэгжсэн байна.
Бүтээн байгуулалт өрнөсөн энэхүү 25 жилийн хамтын ажиллагаа цаашид ч олон жил амжилттай үргэлжилнэ гэсэн итгэл дүүрэн байгаагаа чуулганд оролцогчид ярьж байлаа. Зарим орон нутгийн төлөөлөл ч өөрсдөд тулгамдаад байгаа асуудлуудаа энэ үеэр хэлэлцсэн юм.