Барилгын дотоод орон зайд байгалийн гэрлийг нэмэгдүүлэх боломж
ШУТИС-ийн Барилга Архитектурын Сургуулийн ахлах багш,
Архитектор С.Амгалан
Архитектор Даваажамцын Бямбазаяа
Нарны эрчим хүчний барагдашгүй их нөөцийг зөв тогтоож, түүнийг оновчтой ашиглахад дэлхийн улс орнууд байнга анхаарч төрөл бүрийн хувилбараар шийдвэрлэж байна. Ялангуяа орчин үеийн хот төлөвлөлтийн шаардлагад тавигдах болсон эрчим хүчний хэмнэлтийн асуудалд тухайн улс орон бүр бүс нутгийхаа уур амьсгалын нөөц, түүний дотор байгалийн гэрэлтүүлгийн олон үзүүлэлтийг судлан тодорхойлж, эдгээрийн горим онцлог нөлөөг харгалзан оновчтой ашиглах явдал юм. Байгалийн гэрэлтүүлгийг оновчтой ашиглаагүйгээс болж зохиомол гэрэлтүүлэгт зарцуулж буй их хэмжээний цахилгаан эрчим хүчний үргүй зардал гаргаж байна. Иймээс бид барилгын өрөө тасалгааг толин ойлтын аргаар байгалийн гэрэлтүүлгийг барилгын гүнд “зөөвөрлөх” аргаар гэрэлтүүлгийн хэмжээг нэмэгдүүлэх боломжийг биет байдлаар загварчилж, туршсан болно.
Барилгын доторх өргөний хэмжээг нэмэгдүүлэхийн тулд байгалийн гэрлийг нэмэгдүүлснээр шийдэгдэх боломжтой. Гэтэл барилгын архитектур төлөвлөлтөд өрөө тасалгааны хэмжээ нь цонх буюу байгалийн гэрлийн тусгалаас хамаарч хязгаарлагдмал байдаг. Түүнчлэн сүүлийн үед зочны өрөөг гал тогооны өрөөтэй хамтад нь төлөвлөдөг болсноос өрөөний урт нэмэгдэж, төгсгөл хэсэгт байгалийн гэрэлтүүлэг хангалтгүй нэвтрэх болжээ. Энэ судалгааны хүрээнд байгалийн гэрэл хангалтгүй нэвтэрдэг орон сууцны өрөөний дотор гэрлийг "зөөвөрлөх" архитектур төлөвлөлтийн аргыг биет загвараар загварчилж судлав.
Хүснэгт 1. Орон сууц, олон нийтийн барилгын үндсэн өрөө тасалгаануудын гэрэлтүүлгийн нормчилсон үзүүлэлтүүд
Барилгын доторх өргөний хэмжээг нэмэгдүүлэхийн тулд байгалийн гэрлийг нэмэгдүүлснээр шийдэгдэх боломжтой. Гэтэл барилгын архитектур төлөвлөлтөд өрөө тасалгааны хэмжээ нь цонх буюу байгалийн гэрлийн тусгалаас хамаарч хязгаарлагдмал байдаг. Түүнчлэн сүүлийн үед зочны өрөөг гал тогооны өрөөтэй хамтад нь төлөвлөдөг болсноос өрөөний урт нэмэгдэж, төгсгөл хэсэгт байгалийн гэрэлтүүлэг хангалтгүй нэвтрэх болжээ. Энэ судалгааны хүрээнд байгалийн гэрэл хангалтгүй нэвтэрдэг орон сууцны өрөөний дотор гэрлийг "зөөвөрлөх" архитектур төлөвлөлтийн аргыг биет загвараар загварчилж судлав.
Хүснэгт 1. Орон сууц, олон нийтийн барилгын үндсэн өрөө тасалгаануудын гэрэлтүүлгийн нормчилсон үзүүлэлтүүд
| Тасалгаа | Гэрэлтэлтийн нормчилсон хавтгай , шалнаас дээш, м | Харааны ажлын зэрэг ба дэд зэрэг | Зохиомол гэрэлтүүлэг (Лк) | Байгалийн | Хосолсон | ||||||
| Ажлын гадаргуу | Цилиндр гэрэлтэлт | Таагүй байдлын үзүүлэлт | Гэрэлтэлтийн хэлбэлзэлэлийн итгэлцүүр | БГИ ен, % | БГИ ен, % | ||||||
| Хосолсон гэрэлтүүлэг-тэй үед | Ерөнхий гэрэлтүүлэг-тэй үед | Дээрээс, хосолсон үед | Хажуугаас үед | Дээрээс , хосолсон үед | Хажуугаас үед | ||||||
| Орон сууцны байшин, нийтийн байр | |||||||||||
| Зочдын, унтлагын сууцны өрөө | Шал, Х-0.0 | В-1 | - | 1503 | - | - | - | 2.0 | 0.58 | - | - |
| Гал зуух | Шал, Х-0.0 | В-1 | - | 1503 | - | - | - | 2.0 | 0.5 | 1.2 | 0.3 |
| Хонгил, усны, угаалгын өрөө | Шал, Х-0.0 | Ж-2 | - | 1503 | - | - | - | - | - | - | - |
Сонгосон өрөөнүүдийн шаардлагатай үзүүлэлт, гэрэлтэлтийн хэмжээ, харьцаа, өнгө зэрэг туршилтад ашиглагдах хүчин зүйлсийг судлаж, холбогдох дүгнэлтийг гаргасан. Өрөөнүүдийн үзүүлэлтийг доорх хүснэгтээр харуулав.
Хүснэгт 2. Судалгааны үзүүлэлтүүдийг харьцуулсан байдал
Сонгож авсан өрөөнүүдийн жижигрүүлсэн биет загварыг М1:20–ийн масштабтайгаар хийж хана, шал, таазны материалтай ойролцоо өнгийн материалаар бодит байдал дээрх интерьерийн орчинг бүрдүүлсэн.
Өрөөний бодит харагдах байдал ба судалгааны жижигрүүлсэн биет загвар
Туршилтууд:
1. Байгалийн гэрлийг нэмэгдүүлэх хамгийн энгийн арга буюу интерьерт хэрэглэгдсэн материалуудын өнгийг бууруулж, ойлт ихтэй материал тавьж туршилт хийгдсэн.
2. Бодит байдал дээр байгаа биет загварт байгалийн гэрэлтүүлгийг барилгын гүн рүү "зөөх" зорилгоор цонхонд толь байрлуулж, толин ойлтын аргаар нэмэлт гэрэлтүүлэг оруулсан. Ингэхдээ хүний харааны түвшинг хаахааргүй өндөрт толь бүхий төхөөрөмж байрлуулсан.
3. Дээрх хоёр аргыг хослуулан хэрэглэсэн. Интерьерийн өнгийг солихоос гадна толь байрлуулж гэрэлтүүлгийг боломжит хэмжээ хүртэл нь нэмэгдүүлсэн.
Өрөөний бодит харагдах байдал ба судалгааны жижигрүүлсэн биет загвар
Туршилтууд:
1. Байгалийн гэрлийг нэмэгдүүлэх хамгийн энгийн арга буюу интерьерт хэрэглэгдсэн материалуудын өнгийг бууруулж, ойлт ихтэй материал тавьж туршилт хийгдсэн.
2. Бодит байдал дээр байгаа биет загварт байгалийн гэрэлтүүлгийг барилгын гүн рүү "зөөх" зорилгоор цонхонд толь байрлуулж, толин ойлтын аргаар нэмэлт гэрэлтүүлэг оруулсан. Ингэхдээ хүний харааны түвшинг хаахааргүй өндөрт толь бүхий төхөөрөмж байрлуулсан.
3. Дээрх хоёр аргыг хослуулан хэрэглэсэн. Интерьерийн өнгийг солихоос гадна толь байрлуулж гэрэлтүүлгийг боломжит хэмжээ хүртэл нь нэмэгдүүлсэн.
Туршилтын үр дүн
- Цэлмэг тэнгэртэй үед интерьерийн материалыг өөрчилсөн буюу цайвар болгоход гэрэлтүүлгийн тархалт нэмэгдэж байна. Харин толь байрлуулсан үед толины тусгал очиж буй хэсгийн гэрэлтүүлэг огцом нэмэгдэж, толь байрлуулж мөн интерьерийн материалыг өөрчилсөн тохиолдолд хамгийн их гэрэлтэй болж нормд заасан 150 лк утгыг бүх талбайд хангаж байна. Өрөөний гүн дэх гэрэлтүүлэгийн түвшин шаардлагат хэмжээнд хүрсэнийг харуулж байна.
- Үүлтэй үед интерьерийн материалыг өөрчилсөн буюу цайвар болгоход гэрэлтүүлгийн тархалт нэмэгдэж байна. Харин толь байрлуулсан үед толины тусгал очиж буй хэсгийн гэрэлтүүлэг нэмэгдэж, толь байрлуулж мөн интерьерийн материалыг өөрчилсөн тохиолдолд гэрэлтэлтийн түвшин өмнөх 2 туршилтаас илүү байгаа боловч цэлмэг тэнгэртэй үеийн гэрэлтэлтийн түвшинтэй харьцуулахад бага байна.
Туршилтаар хийсэн хэмжилтийн үр дүн
Дүгнэлт
- Барилгын өрөө тасалгааны байгалийн гэрэлтүүлэг нь цонхны хэмжээнээс хамааралтай бөгөөд судалгааны обьект 1 буюу шал цонхны харьцаа 0.142 байх үед хамгийн их, судалгааны обьект 3 буюу шал цонхны харьцаа 0.07 байх үед хамгийн бага гэрлийн тархалттай болох нь тогтоогдож байна.
- Гэрэл нэвтрүүлэх нүхний хийц болон бүтээцэд байгалийн гэрлийн системүүдийг ашиглан өрөөний дотоод орон зайн гэрэлтүүлгийг 15-20% нэмэгдүүлэх боломжтой.
- Байгалын гэрэлтүүлгийн системийг төлөвлөлтөнд тусгахдаа толин ойлтын аргыг ашиглан нэмэлт байгалийн гэрэл нэвтрүүлэх замаар сууцны өрөө тасалгааны норматив гүнийг 2.5 м хүртэл нэмэгдүүлэх боломжтой.
- Дотор орон зайн байгалийн гэрэлтүүлэгт интерьерийн өнгө нөлөөлж цайвар төрлийн өнгүүд нь байгалийн гэрлийг илүү сайн тарааж өрөөний гэрэлтэлтийн түвшинг жигд болгодог.
Ил судалгаанд ашигласантай төстэй аргуудыг цаашид улам боловсронгуй болгож орон сууцны барилгаас гадна оффис, олон нийтийн барилгуудад ашиглах боломж харагдаж байна. Ялангуяа байгалийн гэрэл бага нэвтэрдэг урт хонгилтой эмнэлэг, сургуулийн барилгуудад туршиж үзэх хэрэгцээ байгаа нь судалгааны явцад ажиглагдсан. Энэ толин системийг одоо байгаа барилгад ашиглахаас гадна шинээр төлөвлөж байгаа барилгад өрөөний гүний уртыг нэмэгдүүлэх зорилгоор туршиж, төлөвлөх боломжтой. Толь бүхий ойлгогч төхөөрөмжийг өрөөний дотор орон зайд байрлуулах боломжтой бөгөөд арчилгаа цэвэрлэгээ, аюулгүй байдал, ашиглалтын нөхцлийн талаар цаашид судлах хэрэгцээ ажиглагдсан.