Архитектор Д. Бат: Архитектурын тухай хуультай болох шаардлагатай байна
- Улаанбаатар хотын төлөвлөлт алдагдсан талаар шүүмжлэл их гарах болсон. Энэ талаарх таны бодол?
- Хот, суурин, ялангуяа нийслэл Улаанбаатар хотын барилгажилт замбараагаа алдаж, бүх талбай, цэцэрлэгт хүрээлэн устаж, бараг бүх олигтой, өөдтэй барилгын нүүрийг таглан элдэв барилга барьж байгааг хүн болгон өөрсдийн “ойлголт”-ын хүрээнд ерөнхий төлөвлөгөө болохгүй байгаагаас болж байгаа мэтээр шүүмжлэх юм. Гэтэл энэ нь ерөнхий төлөвлөгөөний буруу огтхонч биш, түүнийг хэрэгжүүлэх талаар ярьж хөөцөлддөг, холбогдох хөрөнгийг баталж гаргадаг эрх мэдэлтэн байхгүй, харин нь ерөнхий төлөвлөгөөг зөрчин би хаана газар аваад баяжих боломж байна гэсэн эрх мэдэлтэнгүүд ерөнхий төлөвлөгөөг эвдэж, барилгажуулж байгаатай холбоотой юм. Энэ үүднээс хотын ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэгч аймаг, хотын ерөнхий архитекторын албыг бусниулж, Газрын алба гэж газрын зураг үйлддэг албаар сольсон нь ерөнхий төлөвлөгөөг эвдэх үндсэн алдаа болсон.
- УБ хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөг дүгнэж хэлвэл? Улаанбаатар хотод өнөөдөр тулгамдаад байгаа хүндрэлтэй асуудлыг бүрэн шийдвэрлэх боломжийг хангасан төлөвлөгөө болж чадсан уу?
- Энэ бол манай үндэсний мэргэжилтнүүдийн бие даан тодотгосон анхны Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөө тул манай улсын архитектур, хот байгуулалтын хөгжлийн түүхэнд зохих байр суурь эзлэх ёстой.
- Хотын төвлөрлийг сааруулахын тулд хүн амын шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах ёстой гэж үзэх хүмүүс бий. Таны бодлоор төвлөрлийг сааруулах хамгийн оновчтой гарц юу вэ?
- Улсын нийт хүн амын талаас илүү хувь нь Улаанбаатар хотод төвлөрч, хот бүхэлдээ хорт утаа, хогонд дарагдаж, ажилгүйдэл, хулгай, дээрэм, танхайрлын үүр болсон нь өө сэвгүй гэж өдөр шөнөгүй магтаад байгаа шинэ Үндсэн хуулийн холбогдох заалт Монголын амьдралд таарахгүйгээс болж байна. Шилжиж нүүгээд байгаа ард иргэдээ оршин буй газар, тэр орчинд нь хүн шиг амьдрах нөхцлөөр хангах бодлого гаргаж, эдийн засаг, санхүүгийн шаардлагатай арга хэмжээг авах хэрэгтэй байна. Энэ нь урт хугацаа шаардах тул Үндсэн хуулийнхаа дээрхи заалтыг өөрчилж нийслэл хотоо, тэнд оршин суугчдаа аврах нь өнөө маргаашгүй хийх ёстой ажил болоод байна.
- Өнөөдөр Улаанбаатар хотод шинээр баригдаж буй барилга байгууламжуудын зураг төсөл хот төлөвлөлттэй уялдаж чадаж байгаа юу?
- Хот байгуулалт, барилгажилтын ажлыг зохицуулж байдаг “Архитектурын тухай хууль” манай улсад байдаггүйгээс өнөөдөр ерөнхий төлөвлөгөөтэй уялдсан барилгажилтын ажил явагдахгүй байна. Шинээр зохиогдсон зураг төсөл ерөнхий төлөвлөгөөтэйгээ хэрхэн уялдаж, орчныхоо барилгатай зохицож байгаа эсэхийг мэргэжлийн үүднээс шүүн хэлэлцдэг ажиллагаа устсан учраас барилгажилтын ажил хотын, олон нийтийн эрх ашгийн дагуу биш, тухайн эзний мөнгө олох сонирхолд хөтлөгдөн явж байна.
- Цаашид хот байгуулалтыг зөв зохион байгуулахын тулд төр засгийн болоод нийслэл, аймаг, орон нутагт бүх холбогдох шатны байгууллагууд юун дээр анхаарч, яаж ажиллах ёстой вэ?
- Хамгийн түрүүнд одоогийн буруу замаар явж буй тогтсон хэвшлээ ор тас мартаад шинэ арга барилаар ажиллах шаардлагатай. Үүнд: Одоогийн мөрдөж буй “Барилгын тухай”, “Хот байгуулалтын тухай” хууль нь гол зангилаа асуудлаа ойлгоогүй, олж тусгаагүй тул ямар ч хэрэггүй, хэрэглэх боломжгүй, ажлын садаа болсон нэрнээс цаашгүй “хууль” юм. Иймд дээрхи “хууль”-ийг өөрчилж, бусад орны жишгээр “Архитектурын тухай” хуультай болох Монгол орны архитектур, хот байгуулалтыг хөгжүүлэх, ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд нэн тэргүүнд анхаарах хэрэгтэй. Ингэснээр хот, суурингийн архитектур, соёлын дурсгалыг хамгаалах, сэргээх, барилга, хот байгуулалт, хөшөө дурсгал, цэцэрлэгт хүрээлэн, усан оргилуур, хот чимэглэлийн архитектурын жижиг элементүүд, дэд бүтэц гээд бүгд нэг хуулийн хүрээнд цогцоор шийдэгдэх нөхцөл бүрэлдэнэ. Мөн хот байгуулалтын гол зарчим болсон одоо огт мөрдөхгүй байгаа барилга, байгууламжийн “улаан шугам”, “давхрын тоо” “хотын барилгажилтын бүсчлэл”-ийн хязгаарыг хуульчилж, түүнийгээ мөрдөж ажилласнаар ерөнхий төлөвлөгөө хэрэгжинэ. Үүний тулд:
- Ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай хөрөнгийн эх үүсвэрийг жил жилийн төсөвт нэр заан тусгаж байх,
- Өнөөдөр Улаанбаатар болон аймаг, орон нутгийн засаг дарга нар 4 жил болоод өөрчлөгдөхөд шинээр томилогдсон засаг дарга нар аймаг, хотынхоо архитектур, хот байгуулалтын ажлыг газар хуваарилах ажил гэж ойлгон, ерөнхий архитекторыг, түүний албыг нь бусниулж, хууль зөрчин газрын албыг байгуулж, түүнийгээ “төрлийн” алба болгож байгаагаас ерөнхий төлөвлөгөө хэрэгжихгүй гол алдаа үүсч байгааг зогсоож, ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэгч, түүний “манаач” болох аймаг, хотын ерөнхий архитекторын албыг зөв бүтэц зохион байгуулалттай, мэргэжлийн хүмүүсээр хангаж, тогтвор суурьшилтай ажиллуулах хэрэгтэй.
- Ер нь манай оронд аймаг, сумдын төв болон сүүлд сүр дуулиантай баталсан бүсийн хөгжлийн төвүүдын байршлыг хот байгуулалтын зарчмын дагуу тухайн орчны байгалийн баялаг, зам харилцааны сүлжээ, түүний ач холбогдол зэрэг эдийн засгийн өгөөжийн үндсэн дээр тулгуурлан шинжлэх ухааны үндэслэлтэй тогтоогүйгээс хөгжиж чадахгүй, дийлэнх нь үргүй зардлын уурхай болж бана. Иймээс дэлхийн хот байгуулалтын жишгийн дагуу “Монгол Улсын байгалийн баялгийг ашиглах, үйлдвэрлэх хүчний хөгжлийн байршлын схем”-ийг нэн түрүүнд боловсруулж, түүнийхээ дагуу хот суурингаа хөгжүүлж, бүтээн байгуулалтын барилга байгууламжаа барьж байгуулах нь манай орны хөгжлийн луужин болно.
- Улс орныхоо архитектур, хот байгуулалтыг зөв зүйтэй, үр ашигтай хөгжүүлэх, тэнд оршин суугчдын ажиллаж, амьдрах хамгийн таатай нөхцлийг бүрдүүлэхийн тулд хот төлөвлөлтийн ажлыг шинэ шатанд гаргах, боловсон хүчнийг мэргэшүүлэх, дадлагажуулах, зураг төсөлд тавих мэргэжлийн хяналт, шүүлтүүрийг зохих ёсоор нь хийх шаардлагатай байна.
Ярилцсан: Б.Цолмонтуяа