Улаанбаатар хотын Ерөнхий архитектор бөгөөд Нийслэлийн Барилга, хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газрын дарга Э.Хүрэлбаатар
Улаанбаатар хотын Ерөнхий архитектор бөгөөд Нийслэлийн Барилга, хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газрын дарга Э.Хүрэлбаатарын “Өнөөдөр” сонинд өгсөн ярилцлагатай бүрэн эхээр нь танилцана уу
Шинээр баригдаж байгаа болон хуучин барилгуудын газар хөдлөлтийг тэсвэрлэх чадварыг үнэлж гэрчилгээжүүлэх тухай яриа гарч байсан. Энэ асуудлаар яриагаа эхлэх үү?
Дэлхийн хэмжээнд байгалийн тэнцвэрт алдагдаж, янз бүрийн аюул ихсэж байгааг та бүхэн ч мэдэж байгаа. Ийм нөхцөлд иргэдийнхээ аюулгүй, ая тухтай амьдрах орчныг бүрдүүлэх үүрэг төр, засагт ногдох гь ойлгомжтой. Монгол Улсын Үндэсний Аюулгүй байдлын зөвлөлөөс энэ онд газар хөдлөлтөөс болон болзошгүй аюулаас хамгаалах тухай зөвлөмж гаргасан байгаа.
Дээрх зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх, хүн амьдрах шаардлага хангахгүй байгаа тухай дүгнэлт мэргэжлийн байгууллагуудаас гаргасан болон газар хөдлөлтийн арга хэмжээг тооцоогүйгээр барилгдсан барилга байгууламжуудыг Нийслэлийн Иргэдийн Хурлаас 400 сая төгрөг төсөвт суулгаж Тайван улсын “Венстрон” групптэй байгуулсан гэрээний дагуу барилга байгууламжуудыг үл эвдэх аргаар үнэлж гэрчилгээжүүлэх тоног төхөөрөмжүүдийг оруулж ирсэн. Одоо ашиглах, хэрэглэх, мөрдөх журмуудыг холбогдох дээд байгууллагаас батлаад өгвөл ажил ойрын үед эхэлнэ.
Нэхмэлийн шар, их, бага тойруу, зуун айл орчмын хуучин барилгу удад хүн амьдрах боломжтой, боломжгүй гээд санаагаараа баахан ярьдаг. Үүнийг бид тодорхой болгож өгөх юм. Тэгснээр газар хөдлөлтөд эрсдэлтэй бүсэд хэдий тооны барилга байна тэднийг ойрын үед дахин барилгажуулна гэх мэтээр дүгнэлт гарах учиртай. 1972 хүртэл баригдсан барилгуудад газар хөдлөлийн эрсдэлийн тооцоо хийгдэж байгаагүй байдаг.
Газар хөдлөлтөд тэсвэртэй эсэхийг тодорхойлох хангалттай багаж тоног төхөөрөмжтэй болжээ гэж ойлгож болох уу?
Тийм ээ. Батлагдсан стандартуудыг мөрдүүлэхийн тулд багажаараа шалгаад тухайн дүгнэлтээр барилгын зургаас эхэлж баригдах явцад хяналт шалгалт хийж найдвартай найдваргүйг нь тодорхойлсон гэрчилгээ өгнө гэсэн үг. Эрсдлийг үнэлээд гэрчилгээжүүлээд эхлэхээр аль барилга байгууламжийг хүчитгэх, алийг нь буулгах эсвэл зориулалтыг нь өөрчлөх талаар ажлыг зохион байгуулах боломж бүрдэж байгаа юм.
Шинээр баригдаж байгаа барилгуудад газар хөдлөлтөд тэсвэртэй байх гэсэн стандарт байдаг уу?
Тийм стандарт бий. Ер нь 2007 оноос хойш газар хөдлөлтийн баллыг нэг шаталбараар ахиулсан. Хуучин зургаан балл гэж байсан бол одоо долоон баллаар тооцдог болсон. Хотын баруун хэсэгт найм, есөн баллаар тооцож, барилгын зураг хийгдэж, бид түүнд нь хяналт тавьж байна шүү дээ. Түүнээс биш хотын баруун тийш Эмээлтийн хагарлын дагуу ерөөсөө хот төлөвлөж болохгүй, энд баригдаж байгаа барилгууд газар хөдлөхөд нурж унана гэсэн айдастай байж болохгүй. Бид яг тухайн бүсэд эрсдэлийг нь тооцсон инженерийн иж бүрэн тооцоотой зураг төслөөр барилга байгууламжийг л барихыг шаардана.
Дулааны хэмнэлттэй орон сууц гэж их яригдах болжээ. Шинээр баригдаж байгаа сууцнуудад дулааны хэмнэлттэй байх гэсэн шалгуур тавигддаг уу?
Дэлхий нийтээрээ л энэ асуудлыг ярьж байна. Нийслэл энэ чиглэлээр маш их ажил хийж байгаа. Өнөөдөр боломжтой, ижил төстэй уур амьсгалтай газруудад дулааны хэмнэлттэй орон сууцыг яаж барьж, ямар материалаар, ямар зураг төслөөр барилгаа барьдгийг манай мэргэжилтнүүд явж үзэж, мэргэжил дээшлүүлж байна. Жишээлбэл Германд манай есөн давхрууд шиг байруудыг дулаалсан, эрчим хүчний хэмнэлттэй орон сууц гэсэн хөтөлбөрийг санаачилж хэрэгжүүлсэн юм билээ. Түүнийш бид судалж, Германы талтай хамтран ажиллаж байна. Улаанбаатар хотын социализмын үед баригдсан бүх угсармал орон сууцнуудын 20 см бетонон ханыг гадна талаас нь дулаалах юм. Энэ ажлыг бид ирэх жилээс хийнэ. Дээр нь шинээр төлөвлөж байгаа барилгууд эрчим хүчний хэмнэлттэй байх талаар зураг төсөлд нь тусгаж өгсөн эсэхийг стандартынх нь дагуу шалгаж байна. Энд манайхан дэвшилттэй технологи хэрэглэж байна. Сүүлийн үеийн барилгууд харьцангуй дулааны алдагдал багатай. Цонх, хаалга, хана, дээвэрт дулааны алдагдалгүй материал хэрэглүүлэх талаар олон компанийн туршлагыг танилцуулж, харьцуулж, сурталчилж байгаа.
Хотын ерөнхий төлөвлөгөөг ойр ойрхон өөрчлөх юм?
Өнөөдөр Улаанбаатарыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөө мөрдөж байгаа. Төлөлвлөлтийн хувьд маш сайн болсон ч хэрэгжилтийн явцад нийгмийн хурдацтай хөгжил, хууль эрх зүй, бүх юмнаас шалтгаалаад тодотгол хийх шаардлага гарсан. Засгийн газраас арван гуравдугаар тогтоол гаргаж, ерөнхий төлөвлөгөөнд тодотгол хийх чиглэл өгсөн юм. Ирэх жил Засгийн газар, УИХ-аар ерөнхий төлөвлөгөөгөө батлуулна. 2030 оны чин баримжааг тодорхойлох том ажил эхэлсэн. Шинэ бүтээн байгуулалт үндэсний хөтөлбөр батлагдсантай холбоотойгоор барилгажилт, шинэ суурьшлын бүсийн асуудал тулгамдаж байгаа.
Хотын төвийн аль хэсгийг суурьшлын шинэ бүсээр зарлах вэ?
Ер нь Улаанбаатар хотын суурьшлын бүсийг орчин үеийн шинэ орон сууцны хороолол, соёл, олон нийтийн болон үйлчилгээний барилга байгууламж барих чиглэлээр төлөвлөж байна. Хотын дагуул дүүргүүдийг хөгжүүлэх, хотын төвлөрлийг багасгахаар оюутны хотхоныг хотоос гаргаж, цогцолбороор нь байгуулах юм. Улаанбаатар хотоос зүүн тийшээ Налайхын зам дагуу жишиг хорооллууд бий болно. Газар хөдлөлтийн зургаар хотоос зүүн тийшээ газар хөдлөлийн хагарлууд багатай. Тэр чиглэлд суурьшлын бүс бий болгох бодлого барьж байгаа. Нийслэлийн гэр хорооллыг хотын “А” зэрэглэлд ойрхон, дунд, захын гэр хороолол гээд гурав хуваасан. “А” зэрэглэлд хамгийн ойр байгаа гэр хорооллыг инжнерийн шугам сүлжээнд холбох, дэд бүтцийг нь шийдэж, орон сууцжуулах ажлыг эхний ээлжинд хийнэ. Радио телевизийн, Дэнжийн 1000, Долдугаар хороолол гээд батлагдсан ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх ажил эхлэж байгаа. Долдугаар хороолол гэдэг маань 100 айл орчмын газар шүү дээ. Яамнаас Хятадын зээлээр шугам сүлжээг нь тоноглох ажлын тендер нь зарлагдсан байгаа.
Хотыг тэлнэ гээд байгаа. Хаашаа тэлэх вэ?
Хотыг тэлнэ гэдэг маань орон сууцны хороолол болгоно, дагуул хот дүүргүүдийг хөгжүүлнэ гэсэн үг. Жишээлбэл Багахангай, Багануур, Налайхыг хөгжүүлэхээр төлөвлөж байгаа. Оюутны хотхон Налайхын цаахан талд Шивэртийн хөндийд баригдана. 1200 га-д бүх дээд сургуулийн оюутны хотхонуудыг нэгтгэж, түүнийг дагасан бүхий л үйлчилгээг шийднэ гээд дор хаяж 30 мянган хүн амьдрах жижиг хот бий болох гээд байна шүү дээ. Эхний ээлжинд ШУТИС оюутны хотхоноо тэнд байгуулахаар боллоо. Энэ бүхний дараа хотруу тэмүүлэх урсгал, төвлөрөл саарна л гэсэн үг.
Дагуул дүүрэг хот байгуулах замаар төвлөрөлийг багасгана гэж байна эхлэл нь Налайх дүүрэг байх болов уу гэж бодож байна?
Налайхыг аялал жуулчлал, оюутны хотхон дээр нь өндөр технологид суурилсан оюуны багтаамжтай үйлдвэрлэлийн чиглэлээр гээд үндсэн чиглэлээ томёолсон.
Энэ төлөвлөгөө амьдрал дээр хэзээ биелэлээ олох вэ?
Жил бүр үүнд хөрөнгө мөнгө тавигдаж хийгдээд явж байгаа ажил. 2012 он хүртэлх нийслэлийн Засаг даргын мөрийн хөтөлбөр ч туссан.
Ногоон байгууламжийг яаж төлөвлөж байна вэ? “Хот байгуулалтын үзэсгэлэн”-г үзэж байхад ногоон байгууламжийг төлөвлөсөн харагдсан. Гэхдээ хотод маань ногоон хэсэг ховорхон байдаг?
Хот төлөвлөлтөд суурьшлын бүсэд тэдэн хувь нь ногоон байгууламж байх ёстой гэсэн стандарт байдаг. Манай төлөвлөлт хэрэгжих явцдаа алдаа гарч байсан учраас төлөвлөсөн ногоон байгууламж хийгддэггүй. Сүүлийн үед нийслэлээс Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэн гэж маш том цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах шийдвэр гараад ажлаа эхэлсэн. Батлагдаж байгаа хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө болгонд бид ногоон байгууламжийг төлөвлөж байгаа. Иргэн ч бай, аж ахуйн нэгж ч бай барилга барихаар төлөвлөсөн бол манайхаар ирж шийдвэр гаргуулдаг юм шүү дээ. Тухайн олгогдсон газрын 30 хувьд нь ногоон байгууламж байна гэсэн үг. Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард Нийслэлийн Засаг даргын захирамж гараад, хуурайшилтай тэмцэх, Нийслэлийн агаарыг чийглэх чиглэлээр усан хөшиг бий болгох ажил хэрэгжиж байна. Сая аравдугаар сард тооллого хийхэд 80 орчим усан оргилуур ашиглалтанд орсныг та бүхэн мэдэж байгаа.
Ногоон нуурын орчимд ногоон бүс байгуулах зураг харагдаж байсан?
Тийм ээ. Газар өмчилсөн айлуудын газрыг чөлөөлж байна. Тухайн айлуудыг түр суурьшуулах түрээсийн 300 айлын орон сууцыг хот өөрийн хөрөнгөөр барьж эхэлж байна. Ерөнхий сайд “Зургаан дүүрэгт ийм орон сууц байх хэрэгтэй” гээд 2000 айлын орон сууцны газрыг бэлэн болгосон. Газраа байраар солих бодлого явж байгаа. 300 айлын орон сууцны барилгын ажил эхэлсэн. Ирэх жилийн өдийд дуусгана. Ямар ч байсан долдугаар хорооллын орчмын айлууд газраа суллаж, газар дээр нь орон сууц бариад буцаж орох хүртлээ тэрхүү 300 айлын сууцанд амьдрана гэсэн үг.
Нийслэл хотыг барилгажуулна гэж яриад байна. Нийслэлэд маань барилга барих талбай үлдсэн үү?
Хотын төвийн нягтралыг сайжруулж хүн амьдрах шаардлага хангахгүй байгаа орон сууцын буулгаж шинэ орон сууц барих чиглэлээр бид дахин төлөвлөлт хийсэн байгаа. Хотын гаднах нөөц талбайд хотхонууд барина. Дэд бүтцэд ойрхон гэр хорооллыг барилгажуулна гэж түрүүн хэлсэн. Төвийн хэсэгт хүн амьдрах шаардлага хангахгүй байгаа орон сууцын 17 барилга бий гэж зарлагдсан, газар хөдлөлийн эрсдэлийг үнэлээд гэрчилгээжүүлээд эхлэхлээр хэдэн барилга буухыг одоогоор хэлж мэдэхгүй байна. Дэлхийн бүх хотуудад дахин төлөвлөлт хийж шинэчлэн барилгажуулж байдаг.