Мөнгөтэй хүмүүс нийтийн орон сууц гэхээс илүү амины орон сууцанд амьдрахыг зорих болсон өнөө үед байршлаасаа хамаарч газрын үнэ ханш тэнгэр, газар шиг зөрүүтэй болжээ. Үйлчилгээний зориулалттай болон нийтийн орон сууц барих газрын эрэлтийг дагаад хотын А зэрэглэлд байрлах сул газрын үнэ тэнгэрт хадсан ч үнэ хаялцах хүмүүсийн тоо буурдаггүй аж. Хотын төвийн нийтийн эзэмшлийн газруудыг хууль бусаар өөрийн болгосон иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийн зөвшөөрлийг Нийслэлийн засаг даргын захирамжаар хүчингүй болгодог ч энэ нь шүүхийн шатанд эцэслэн шийдэгдээгүй байсаар эцэст нь тухайн газрыг худалдсанаар замхрах тохиолдол багагүй гардаг байна. Хариуцах эзэн нь өөрчлөгдөж, шинэ зарга үүсэх байдлаар асуудал удааширсаар нэг мэдэхэд орон сууц, үйлчилгээний төв сүндэрлэчихсэн байдаг. Тиймээс газрын асуудал тэгэсхийгээд зохицуулалтгүйгээр өнгөрдөг жишиг тогтсон нь нууц биш. Тухайлбал, Үндэсний соёл амралтын хүрээлэн /ҮСАХ/ хавийн газар энэхүү маргааны "бай"-нд зүй ёсоор ордог. Тус хүрээлэнгийн хойно байрлах Мон-Ураны Б.Наранхүүгийн хоёр хаус байрлаж буй нэг га орчим газрыг тэрбээр 500 сая төгрөгөөр худалдаж авсан гэдэг. Тэгвэл мөн адил түүний газрын хойд талд ГХЯ-ны нэр дээр байсан нэг га газрыг нэг сая ам.доллараар хэсэг хятад худалдаж авчээ. Харин одоо худалдаж авсан газраа хятадууд арван сая ам.доллараар БНСУ-ын элчин сайдын яаманд худалдахаар зүтгэж буй аж. Гэтэл дээрх хоёр газрыг ҮСАХ-гийн газарт хамруулж, дээрх этгээдүүдэд хамаарах гэрчилгээг хүчингүй болгосон тухай холбогдох албаныхны тушаал, захирамж гарчихсан. Тиймээс барилгатайг нь албадан буулгах замаар ҮСАХ-нд буцаан олгох болсон. Харамсалтай нь энэ маргаан шүүхийн шатанд удааширсаар нэг нь худалдах, нөгөө нь худалдаж авах байдалд хүрчихсэн байх юм. Энэ мэт байдлаас үзэхэд албан бус ханшаар хотын төвийн газар нэг ам метр нь 10 мянган ам.долларт хүрдэг байна. Гэтэл хотын захын газрын ханшийг сонсоход энэ мэт газрын хажууд инээдтэй санагдах биз. Хотын захад 0.7 га газрыг 10-15 сая төгрөгөөр борлуулах жишиг тогтжээ. Харин Нийслэлийн газрын албанаас газрын дуудлага худалдаа хийдэг ч үнийн санал хэлэх хүн олддоггүйгээс тухайн газрууд нь үнэгүйдэхэд хүрдэг хэмээн мэргэжлийн хүмүүс нь ярьсан юм. Тодруулбал, Сонгинохайрхан дүүргийн 21 дүгээр хороо, Төмөр замын 361-р гарамд худалдаа, үйлчилгээний зориулалттай 3000 ам метр газрыг 30.1 сая төгрөгөөр үнийг нь дуудаж байх жишээтэй. Үүнээс гадна дунд зэрэглэлийн ханштай газарт Богдхан уулын дархан цаазат газрын Зайсан, Богино, Нүхт, Хүүш, Чандмань, Арцатын ам дахь газар ордог байна. Тухайлбал, эдгээр аманд зөвшөөрөлтэй газар зарна гэсэн зарын дагуу утасдахад газрын үнэ нь эхэлж хэлсэн үнээсээ хэд дахин өсөх нь тэр. Учир нь хэчнээн хүн дамжин утасдах нь тодорхойгүй аж. Утасдах бүрт дараагийн хүн нь үнээ нэмж хэлэх жишээтэй. Зайсангийн аманд хувийн орон сууц барих зориулалтын газар ойролцоогоор 100 сая төгрөгт хүрч байхад нүхтийн амны газрын ханш Зайсангийнхийг 2-3 дахин нугалж байна. Ийм газруудын цаана олон эзэн байдаг шалтгаан нь санаа нийлсэн хэсэг хүмүүс худалдан авч амины орон сууц барих нь барьж, дамлах нь дамладагт оршино. Хаа сайгүй, бүх зүйлийн үнийг ченжүүд зохиож байгаа нь үүнээс харагдаж байна. Харин мэргэжлийн байгууллагууд нь иргэн бүр өөрийн эзэмшлийн газраа нэг удаа зарах эрхтэй байдаг. Нэгэнт хувьчилж авсан газраа тухайн эзэн нь хэдэн төгрөгөөр зарах эсэхэд хяналт тавих эрхгүй учир анх байршил сайтай газар худалдаж авсан хүмүүсийг буруутгах аргагүй гэсэн хариулт өгдөг. Нэгэнт л зах зээлийн нийгэмд амьдарч байгаа болохоор худалдан авагчид ч хууль бус л биш бол үнэ ханш дээр гомдол гаргах нь бага байдаг аж. Р.Сарангоо